Bilindiği üzere, 31 Mart 2024 günü yapılan Mahalli İdareler Seçimleri sonucunda Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini, CHP adayı Mansur Yavaş, 2019 yılında yapılan seçimde %50,93 olan oy oranını %60,50’ye çıkarmak suretiyle kazanmıştır. Mansur Yavaş’ın %50’lerde olan oyları nasıl %60’lara çıkmıştır? Mansur Yavaş ilave oyları hangi partilerden almıştır?
2019 yılında Ankara’da kayıtlı seçmen sayısı 3.925.129 olup, bu seçmenlerin %85,73’ü oy kullanmıştır. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) adayı Mansur Yavaş, geçerli oyların %50,93’ünü alarak seçimleri kazanmıştır. Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) adayı Mehmet Özhaseki ise %47,13 oy almıştır. Saadet Partisi %1,04, Vatan Partisi %0,19 ve diğer partiler toplamda %0,7 oranında oy almıştır. Adı geçen seçimlerde “diğer partiler” kategorisinde Bağımsız Türkiye Partisi (BTP), Türkiye Komünist Partisi (TKP), Demokratik Sol Parti (DSP) ve bağımsız adaylar yer almıştır. Ayrıca AK Parti, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ile ortak aday çıkararak seçimlere katılmıştır.
2024 yılına gelindiğinde, Ankara’daki kayıtlı seçmen sayısı 4.307.119’a yükselmiştir. Bu seçmenlerin %79,34’ü sandığa gitmiştir. Mansur Yavaş, CHP adayı olarak %60,50 oy alarak tekrar belediye başkanı seçilmiştir. AK Parti’nin adayı Turgut Altınok %31,68 oy alırken, Yeniden Refah Partisi %3,13, İYİ Parti %0,91, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM) ise %0,8 oy almıştır. Diğer partilere giden oylar %2,96 olarak kaydedilmiştir. 2024 seçimlerinde diğer partiler kategorisinde Zafer Partisi, Memleket Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi, Türkiye Komünist Hareketi, Hak ve Özgürlükler Partisi gibi çeşitli partiler yer almıştır. AK Parti ve MHP, 2024 seçimlerinde de ortak aday çıkararak seçim ittifakını sürdürmüştür.
Mansur Yavaş’ın 2024 yılında oylarını çarpıcı düzeyde arttırmak suretiyle seçimi kazanması, 2019 yılı seçimlerinde diğer partilere oy veren ve ilk kez oy veren seçmenlerden aldığı oyları merak konusu haline getirmiştir.
Hasdemir, Çamalan ve Üner (Baskıda) Ankara’da bulunan 1.208 mahalleye ait seçim verilerinden yararlanarak, 2019 ve 2024 yerel seçimleri arasında gerçekleşen oy geçişlerini “Ekolojik Çıkarım Yöntemi” vasıtasıyla tahmin etmeye çalışmışlardır. Yapılan kapsamlı analiz, iki seçim arasında partiler arasındaki oy geçişlerini mahalle düzeyinde inceleyerek, seçmen davranışlarındaki değişimleri ortaya koymaktadır. Oy geçişlerinin yoğunluğunu ve yönünü görsel olarak özetleyen Sankey Diyagramı Şekil 1’de sunulmuştur.
Şekil 1: Oy geçişlerine ait Sankey Diyagramı
Oy geçiş analizi, iki seçim arasındaki seçmen davranışlarındaki önemli değişiklikleri ortaya koymaktadır. 2019 seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) adayına oy veren seçmenlerin önemli bir kısmı, 2024 yılında da aynı partiye sadık kalmış olsa da, bir kısmının farklı tercihlere yöneldiği görülmüştür. AK Parti seçmenlerinin belirgin bir bölümü oy kullanmamayı tercih etmiş, bir kısmı ise Cumhuriyet Halk Partisi’ne (CHP) veya Yeniden Refah Partisi’ne (YRP) yönelmiştir. CHP seçmenleri açısından bakıldığında, önemli bir çoğunluğun 2024 seçimlerinde de aynı partiye bağlı kaldığı gözlemlenmiştir. Ancak küçük bir kesim, 2024 yılında oy kullanmamış ya da AK Parti ve YRP gibi farklı partilere oy vermiştir. Bu durum, CHP seçmenlerinin daha sadık bir davranış sergilediğini göstermektedir. Sandığa gitmeyen seçmenler incelendiğinde, 2019’da oy kullanmayanların önemli bir kısmının 2024 yılında da sandığa gitmeme eğiliminde olduğu dikkat çekmektedir. Ancak bu grup içerisinde özellikle CHP’ye yönelen seçmenler olduğu görülmektedir. Ayrıca, seçmenlerden küçük bir kısmı AK Parti ve diğer partilere yönelmiştir. 2019 seçimlerinde Saadet Partisi ve Vatan Partisi adaylarına oy veren seçmenler de 2024 yılında farklı partilere yönelmişlerdir. Saadet Partisi seçmenlerinin bir kısmı AK Parti ve CHP’ye oy verirken, Vatan Partisi seçmenlerinin bir kısmının oylarının CHP’ye, İYİ Parti’ye ve geçersiz oy kullanımına kaydığı gözlemlenmiştir. Tabloya ilk kez oy kullanan seçmenler açısından bakıldığında, 2024 seçimlerinde kitlenin önemli bir bölümünün CHP’yi tercih ettiği görülmektedir. İlk kez oy kullanan seçmenlerin diğer bir kısmı ise AK Parti ve YRP’ye yönelmiştir. Oy geçiş analizi, seçimler arasındaki oy geçişlerinin ardışık seçimlerde nasıl bir seçmen hareketliliği yaşandığını ortaya koyarken, siyasi parti yöneticileri, geçmiş seçimlerin analizini yapmasında ve seçim stratejilerini belirlemesi açısından önem taşımaktadır.
Oy geçiş analizi tahminine göre; 2019’da AK Parti adayına oy veren seçmenlerin %54’ü 2024’te de aynı partiye oy vermiştir. AK Parti seçmenlerinin %20’si 2024’te oy kullanmamış, %16,6’sı CHP’ye, %2,6’sı ise YRP’ye yönelmiştir. CHP adayına oy verenlerin %82,7’si 2024’te yine CHP’yi desteklemiştir. %10,5’i oy kullanmazken, %2,1’i AK Parti’ye, %1,1’i YRP’ye oy vermiştir.2019’da sandığa gitmeyenlerin %58,8’i 2024’te de oy kullanmamış, %23,5’i CHP’yi tercih etmiştir.2019’da Saadet Partisi’ne oy verenlerin %30,2’si AK Parti’ye, %28,2’si CHP’ye geçmiştir. İlk kez oy kullanan seçmenlerin ise %46,5’i CHP, %26,6’sı AK Parti’yi tercih etmiştir.
Kaynakça
Hasdemir, E., Çamalan, Ö., & Üner, M.M. (baskıda). Ekolojik Çıkarım Yöntemi:2024 Yılı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçimi Oy Geçiş Analizi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
Oku