AKTS - Kuantum Mekaniği

Kuantum Mekaniği (PHYS501) Ders Detayları

Ders Adı Ders Kodu Dönemi Saati Uygulama Saati Laboratuar Hours Kredi AKTS
Kuantum Mekaniği PHYS501 Alan Seçmeli 3 0 0 3 5
Ön Koşul Ders(ler)i
N/A
Dersin Dili İngilizce
Dersin Türü Zorunlu Bölüm Dersleri
Dersin Seviyesi Fen Bilimleri Yüksek Lisans
Ders Verilme Şekli Yüz Yüze
Dersin Öğrenme ve Öğretme Teknikleri Anlatım, Tartışma, Soru Yanıt, Uygulama-Alıştırma, Sorun/Problem Çözme.
Dersin Koordinatörü
Dersin Öğretmen(ler)i
  • Doç. Dr. Hüseyin Oymak
Dersin Asistan(lar)ı
Dersin Amacı [1] Stern-Gerlach deneyi yoluyla kuantum mekaniğinin deneysel temellerini öğrenciye vermek. [2] Kuantum mekaniğinin üzerine inşa edileceği, kapsamlı ve detaylı matematiksel temelleri öğrenciye vermek. [3] Kuantum mekanikte açısal momentum kavramını öğrenciye temelli/sağlam bir şekilde vermek. [4] (Zaman kalması koşuluyla) kuantum mekanikte simetri kavramını öğrenciye aktarmak. [5] Kuantum mekanikte yaklaşık hesaplar metodunu ve pratik uygulamalarını öğrenciye sağlam ve temelli bir şekilde vermek.
Dersin Eğitim Çıktıları Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;
  • Stern-Gerlach deneyini, sonuçlarını ve bu sonuçlardan çıkan klasik mekaniğin yetersizliği üzerine çıkarımları anlar.
  • Kuantum mekaniğin matematik temellerine tümüyle hakimdir.
  • Konum ve momentum uzaylarını bilir ve ayırt eder.
  • Kuantum dinamiğin temel esaslarını bilir.
  • Schrödinger and Heisenberg’in kuantum mekaniğe yaklaşımlarını bilir ve ayırt eder.
  • Kuantum mekaniksel basit harmonik osilatörün tüm temel gerçeklerini bilir.
  • Propagatör ve (Feynman) yol intagrali kavramlarını bilir ve onları basit problemlere uygulayabilir.
  • Potansiyel ve ayar dönüşümlerini, ve bunlarla yakından alakalı Aharonov-Bohm etkisini bilir ve uygulayabilir.
  • Açısal momentum teorisinin tüm yapıtaşlarına hakimdir.
  • Kuantum mekaniğindeki simetri kavramını ve onun herkesçe bilinen korunum kuralları ve dejenere seviyeler üzerine etkilerini bilir.
  • Ayrık simetri, örgü simetrisi, parite ve uzay tersinimi kavramlarına aşinadır.
  • Ayrık zaman-tersinimsel simetriye aşinadır.
  • Zamana bağlı olan ve zamana bağlı olmayan perturbasyon teorilerine, değişimsel metodları bilir ve uygulayabilir.
  • Hidrojen benzeri atomlarda görülen ince yapı ve Zeeman etkisi kavramlarını bilir ve uygulayabilir.
Dersin İçeriği Kuantum mekaniğinin temel kavramları, kuantum dinamiği, açısal momentum teorisi, kuantum mekanikte simetri, yaklaşık hesaplama metodları.

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

Hafta Konular Ön Hazırlık
1 TEMEL KAVRAMLAR: Stern-Gerlach deneyi; ket, bra ve işlemci kavramları; baz ketleri ve matriks temsilleri; ölçmeler, gözlenebilenler ve belirsizlik bağıntıları. Sakurai 1-23
2 TEMEL KAVRAMLAR (devam): bazların değiştirilmesi; konum, momentum ve öteleme. Sakurai 23-51
3 TEMEL KAVRAMLAR (devam): konum ve momentum uzaylarında dalga fonksiyonları. KUANTUM DİNAMİĞİ: zamanın evrilmesi ve Schrödinger denklemi. Sakurai 51-60 ve 68-80
4 KUANTUM DİNAMİĞİ (devam): Schrödinger ve Heisenberg’in kuantum dinamik yaklaşımları; basit harmonik osilatör. Sakurai 80-97
5 KUANTUM DİNAMİĞİ (devam): Schrödinger dalga denklemi; propagatörler ve Feynman yol integralleri. Sakurai 97-123
6 KUANTUM DİNAMİĞİ (devam): potansiyeller ve ayar dönüşümleri. AÇISAL MOENTUM TEORİSİ: dönmeler ve açısal momentum komütasyon bağıntıları. Sakurai 123-143 ve 152-158
7 Birinci Arasınav
8 AÇISAL MOENTUM TEORİSİ (devam): spin ½ sistemleri ve sonlu dönmeler; SO(3) ve SU(2), Euler dönmeleri. Sakurai 158-174
9 AÇISAL MOENTUM TEORİSİ (devam): yoğunluk işlemcileri; saf ve karışık sistemler; açısal momentumun özdeğerleri ve özdurumları; yörüngenin açısal momenti. Sakurai 174-203
10 AÇISAL MOENTUM TEORİSİ (devam): açısal momentum vektörlerinin toplanması; açısal momentum içın Schwinger’in oscillator modeli. Sakurai 203-223
11 AÇISAL MOENTUM TEORİSİ (devam): spin korelasyon ölçümleri ve Bell eşitsizliği; tensor işlemciler. Sakurai 223-242
12 KUANTUM MEKANİĞİNDE SİMETRİ: simetriler, korunum kanunları ve dejenere hâller; ayrık simetriler, parite ve uzay tersinmesi; ayrım simetriye örnek olarak örgülerde öteleme. Sakurai 248-266
13 KUANTUM MEKANİĞİNDE SİMETRİ: (devam): zaman-tersinimsel ayrık simetri. YAKLAŞIK HESAPLAMA METODLARI: dejenere olmayan durumlar için zamandan bağımsız perturbasyon teorisi. Sakurai 266-282 ve 285-298
14 YAKLAŞIK HESAPLAMA METODLARI: (devam): dejenere durumlar için zamandan bağımsız perturbasyon teorisi; hidrojen benzeri atomlar, ince yapı ve Zeemen etkisi kavramları; değişimsel metodlar. Sakurai 298-316
15 YAKLAŞIK HESAPLAMA METODLARI: (devam): zamana bağlı potansiyeller, etkileşme yaklaşımı; zamana bağlı pertürbasyon teorisi; uygulama: klasik radyasyon alanındaki etkileşimler; enerji kayması ve bozunma genişliği. Sakurai 316-345
16 Final Sınavı

Kaynaklar

Ders Kitabı 1. Modern Quantum Mechanics, J. J. Sakurai, Revised Edition, Addison-Wesley.
Diğer Kaynaklar 2. Quantum Mechanics, E. Merzbacher, 3rd Edition, Wiley.
3. Lectures of Quantum Mechanics, G. Baym, Benjamin-Cummings.

Değerlendirme System

Çalışmalar Sayı Katkı Payı
Devam/Katılım 1 5
Laboratuar - -
Uygulama - -
Alan Çalışması - -
Derse Özgü Staj - -
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği - -
Ödevler 12 30
Sunum - -
Projeler - -
Rapor - -
Seminer - -
Ara Sınavlar/Ara Juri 1 30
Genel Sınav/Final Juri 1 35
Toplam 15 100
Yarıyıl İçi Çalışmalarının Başarı Notu Katkısı 65
Yarıyıl Sonu Çalışmalarının Başarı Notuna Katkısı 35
Toplam 100

Kurs Kategorisi

Temel Meslek Dersleri
Uzmanlık/Alan Dersleri X
Destek Dersleri
İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri
Aktarılabilir Beceri Dersleri

Dersin Öğrenim Çıktılarının Program Yeterlilikleri ile İlişkisi

# Program Yeterlilikleri / Çıktıları Katkı Düzeyi
1 2 3 4 5
1 Araştırma metodolojileriyle beraber, teorik ve matematiksel fiziğin temel bilgi seviyesine hakim olmak. X
2 Fiziksel evrenin ve onu kontrol eden kanunların sağlam bir anlayışına ulaşmak. X
3 Teorik, deneysel ve/veya simülasyon fiziği alanlarında, işleyen araştırma yeti ve stratejileri geliştirebilmek. X
4 Kritik sorgulama, yaratıcı düşünme, ve yeni fikirleri kavramsal ve matematiksel olarak formüle etmeye yönelik pozitif bir tutum geliştirme ve bunu devam ettirme. X
5 Teorik, deneysel, veya uygulamalı fizik konularındaki problemleri, veya endüstriyel alandaki gerçek problemleri, hissetme, belirleme, ve başa çıkma yeteneği. X
6 Edinilmiş ve birikmiş bilgi birikimini, matematiksel model ortaya koymak, çözümü için bir strateji belirlemek, gerekli ve uygun yaklaşıklaşma metodları uygulamak, ve elde edilen çözümün doğruluğunu ve güvenilirliğini değerlendirmek ve kestirmek için kullanabilme yeteneği. X
7 Fiziksel kavramları, işlemleri, süreçleri, ve yeni elde edilmiş sonuçları tüm dünyadaki meslekten insanlarla sözlü olarak konuşabilme ve tartışabilme, ve bildiri ve makale formlarında yazılı olarak paylaşabilme yeteneği. X
8 Açılan disiplinlerin birinde ya da daha fazlasında, ileri bir bilgi ve yetenek seviyesine ulaşma ve uzmanlaşma. X
9 Orjinal ya da var olan bir bilgi kümesi etrafında bir bilimsel yapıt üretme, raporlama ve sunma yeteneği. X
10 Metodolojik bilimsel araştırma yapabilme yeteneği. X
11 Bir problemi, varolan fizik bilgileri kullanarak, analiz etme, çözüm metoduna karar verme (toerik/matematiksel/deneysel) ve problemi çözme becerisi. X

ECTS/İş Yükü Tablosu

Aktiviteler Sayı Süresi (Saat) Toplam İş Yükü
Ders saati (Sınav haftası dahildir: 16 x toplam ders saati) 16 3 48
Laboratuar
Uygulama
Derse Özgü Staj
Alan Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi 14 2 28
Sunum/Seminer Hazırlama
Projeler
Raporlar
Ödevler 12 2 24
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Ara Sınavlara/Ara Juriye Hazırlanma Süresi 1 10 10
Genel Sınava/Genel Juriye Hazırlanma Süresi 1 15 15
Toplam İş Yükü 125